Giyim
URFA HALK OYUNLARINDA GİYİM KUŞAM-SÜSLENME VE TAKILAR
A) ERKEK GİYİM VE KUŞAMI
- Sırmalı Puşu: Ahşap dokuma tezgâhlarında geleneksel yöntemlerle yün ve pamuktan dokunulur. Mutlaka sırmalı yapılır. Yani sim dokuma kısmı olarak kullanılır. Beyaz, kremi, kahverengi ve siyah renkleri vardır. Kenarlarına çeşitli renklerden yapılan pamuk veya sırma ipten yapılan püsküller orijinal dokumada yoktur.
- Köynek (Gömlek) : Ahşap dokuma tezgâhlarında geleneksel yöntemlerle yün ve pamuktan dokunulan kumaştan yapılır. Nohutlu veya puanlı çeşitleri vardır. Gömlek yakasız olup göğüs kısmı yaklaşık bir karış kadar açıktır. Daha çok kahverengi ve nohut desenli olanı tercih edilir.
- Kuşak: Ahşap dokuma tezgâhlarında geleneksel yöntemlerle yün ve pamuktan dokunulur. Kuşak şeklinde bele sarılıp, ikiye katlanarak bağlanır. Daha çok kahverengi ve yöresel desenli olanlar tercih edilir.
- Kırk düğme Yelek: Göğüs kısmı kahverengi, siyah, yeşil gabardin kumaştan, kol ve sırt kısmı kaliteli astardan yapılmış yarım kollu, cepsiz, boyuna kadar, ön taraftan nohut büyüklüğünde ipten yapılmış kırk düğme ile kapanan yöresel bir yelektir. İsmini öndeki bu düğmelerden alır.
- Şalvar: Kahverengi, siyah, yeşil gabardin kumaştan yapılır. Yanda iki cebi vardır, genellikle cep kısmının ağız dikişleri sökülmez, dolayısıyla cep kullanılamaz. Peyik kısmı diz altına varır, dizden ayak bileğinde daralarak gider, ayağın girebileceği kadar pay bırakılır.
- Çorap: Yünden olup el ile örülmüştür. Genelde yün rengindedir. Mor koyun yününden ve beyaz yünden yapılır.
- Yemeni: Yüz kısmı kırmızı renkli olup, altı köseledir. Topuksuz olup ağzı geniştir. Kırmızıdan başka siyah, kahverengi ve beyaz renkleri vardır.
B) BAYAN GİYİM-KUŞAM SÜSLENME VE TAKILAR
- Gümüş Başlık: Genç kız başı olarak kullanılır. Puşu ile sarılmış, fes şeklinde kartondan yapılmış başlık veya bir kırmızı fes üzerine tamamı gümüşten yapılmış taç, taç kenarlarına da halkalarla tutuşturulmuş çiçek motifleri, kulak üzerlerinde gümüşten motifli ve kulak üzerine kadar zincirleri sarkan yanlıklar, alın kısmına gelen mavi bocuklu alınlık ve bunun uç kısmından buruna doğru gelen levzik, ense kısmına siyah ipten örgülü arka taraftan sarkan, saçı kısmen kapatan saç bağı ve üzerinde gümüşten yapılmış 3 adet yapraklı bağ bulunur. Günlük giysi olarak da kullanılır.
- Hıbriye Başlık: Genç Kadın yani evli kadın başı olarak kullanılır. Kırmızı, siyah beyaz, mavi vb. renkli ve desenli ince ipek kumaştan yapılmış kare şeklindeki kumaşın katlanarak, başa konulan beyaz neçek üzerine bağlanması ile ve alına gelen ipeksi kumaşın gül şekline getirilerek bağlanması veya çapraz bağlanması ile oluşturulan bir başlık tipidir. Daha çok Araplar tarafından kullanılan bir başlıktır. Kırmızı gelincik desenli olanı tercih edilir. Günlük giysi olarak da kullanılır.
- Köfü Başlık: Sade ve ağır başlı, süsten ve renk cümbüşünden uzak, genelde olgun ve yaşlı kadınlar tarafından kullanılan bir başlıktır. Fes şeklinde kartondan yapılmış başlık veya bir kırmızı fes üzerine beyaz neçek ile sarılır, alın kısmına sırmalı puşu özel ve yöresel bir yöntemle sarılır. Günlük giysi olarak da kullanılır.
- Üçetek: Her renk kadife kumaştan, göğüs ve etek kısımları sırma ipli motiflerle süslü, kenar kısmı düz sırmalı, içi astarlı, bel kısmından aşağısı iyi yandan yırtmaçlı olduğu için alt kısmı üç parçadan oluşan üst giysidir. Bu yüzdendir ki üç etek olarak adlandırılır. Sadece renkli ve desenli kumaşlardan da yapılır. Kumaştan yapılanlarda sırma kullanılmaz.
- Köynek (Gömlek): Ahşap dokuma tezgâhlarında geleneksel yöntemlerle yün ve pamuktan dokunulan kumaştan yapılır. Nohutlu veya puanlı çeşitleri vardır. Gömlek yakasız olup göğüs kısmı kapalıdır. Daha çok kahverengi desenli olanları tercih edilir.
- Ayze (Entari): Ahşap dokuma tezgâhlarında geleneksel yöntemlerle yün ve pamuktan dokunulan kumaştan yapılır. Beyaz olanları tercih edilir. Yakasız olup göğüs kısmı düğmeli, ayak topuklarına kadar gelen bir giysidir. Gömleğin altından giyilir.
- Şalvar: Ahşap dokuma tezgâhlarında geleneksel yöntemlerle yün ve pamuktan dokunulan kumaştan yapılır. Altın renkli, sırma işlemelileri tercih edilir. Okşur kısmı ve ayak bileği kısmı lastiktendir. Geniş ve rahattır. Erkek şalvarı gibi peyiği bulunmaz.
- Önlük: Genelde düz siyah kumaş üzerine, kanaviçe ile çiçek motifleri yapılmış, ayze’nin üzerine, göbekten ayak bileklerine kadar sarkacak şekilde uçlarına bağlanan iplerle kemer kısmına arkadan bağlanan çok amaçlı kullanılan bir giysidir.
- Çorap: Yünden olup el ile örülmüştür. Genelde yün rengindedir. Mor koyun yününden ve beyaz yünden yapılır.
- Yemeni: Yüz kısmı kırmızı renkli olup altı köseledir. Topuksuz olup ağzı geniştir. Kırmızıdan başka siyah, kahverengi ve beyaz renkleri vardır.
- Süs ve Takılar: Kordon, Frenk Bağı, Beşibirlik, Küpe, Akıtma Bilezik, Tahtalı Bilezik, Yüzük, Kemer, Hamaylı ve Halhal bilinen en önemli takılardır. Süsleme olarak ellere kına, gözlere sürme çekilir. Kırsalda dövme (dek) yaygın bir şekilde süsleme amaçlı kullanılır.
